• პანკრეასის კიბოს რისკ-ფაქტორებია მოწევა, ქრონიკული პანკრეატიტი და, შესაძლოა, დიდი ხნის დიაბეტი.
• ზოგიერთი ტიპიური სიმპტომია ტკივილი, წონაში კლება, სიყვითლე და ღებინება.
• კომპიუტერული ტომოგრაფია ყველაზე ზუსტი დიაგნოსტიკური მეთოდია.
• პანკრეასის კიბო ჩვეულებრივ ფატალურია.
• ქირურგიული ჩარევით კიბო შეიძლება განიკურნოს თუ, ის არ არის გავრცელებული.

პანკრეასის ავთვისებიანი სიმსივნეების დაახლოებით 95% ადენოკარცინომაა. ადენოკარცინომა ჩვეულებრივ წარმოიქმნება პანკრეასის სადინარის ამომფენი ჯირკვლოვანი უჯრედებიდან. ადენოკარცინომის უმეტესობა ვითარდება პანკრეასის თავში, იმ მონაკვეთში, რომელიც წვრილი ნაწლავის პირველ სეგმენტთან (თორმეტგოჯა ნაწლავთან) ძალიან ახლოს მდებარეობს.

შეერთებულ შტატებში პანკრეასის ადენოკარცინომის რაოდენობამ იმატა და ყოველწლიურად საშუალოდ 37000 შემთხვევა ფიქსირდება. ადენოკარცინომა, ჩვეულებრივ, 50 წლამდე არ ვითარდება. დიაგნოზის დასმისას საშუალო ასაკი 55 წელია. ეს სიმსივნეები თითქმის ორჯერ უფრო ხშირია კაცებში. პანკრეასის ადენოკარცინომა 2-3-ჯერ უფრო ხშირია მწეველებში, ვიდრე არამწეველებში. ალკოჰოლისა და კოფეინის მოხმარება რისკ-ფაქტორს არ უნდა წარმოადგენდეს. მომატებული რისკი ასევე აღენიშნებათ ქრონიკული პანკრეატიტით დაავადებულებს და, სავარაუდოდ, დიდი ხნის დიაბეტის მქონე პირებს (უპირველესად ქალებს).

სიმპტომები

პანკრეასის თავის სიმსივნემ, შეიძლება, ხელი შეუშალოს წვრილ ნაწლავში ნაღვლის ჩადინებას (საჭმლის მომნელებელი სითხე, რომელიც ღვიძლში გამომუშავდება). ამიტომ სიყვითლე (კანის და სკლერების მოყვითალო შეფერილობა), რომელიც ნაღვლის დინების შეფერხების შედეგია, ამ დაავადებისთვის ტიპური ადრეული სიმპტომია. სიყვითლეს ერთვის ქავილი მთელ ტანზე, რაც ნაღვლის მარილის კრისტალების კანქვეშ დაგროვებითაა გამოწვეული. ღებინება იმ შემთხვევაში ვითარდება, თუ პანკრეასის თავის კიბო აფერხებს კუჭის შიგთავსის წვრილ ნაწლავში გადასვლას (კუჭის გასავლის ობსტრუქცია) ან ახშობს თვითონ წვრილ ნაწლავს.

გართულებები: პანკრეასის სხეულის ან კუდის ადენოკარცინომა (პანკრეასის შუა ნაწილი, რომელიც ყველაზე შორს არის თორმეტგოჯა ნაწლავიდან) ტიპურად არ იწვევს სიმპტომების განვითარებას მანამ, სანამ სიმსივნე დიდი ზომის არ გაიზრდება. ამგვარად, დიაგნოზის დასმისას, შემთხვევათა 90%-ში სიმსივნე უკვე გავრცელებულია (მეტასტაზირებულია) პანკრეასის მიღმა. ის, ჩვეულებრივ, მეზობლად მდებარე ლიმფურ კვანძებში, ღვიძლში ან ფილტვებში ვრცელდება. დამახასიათებელი პირველი სიმპტომებია ტკივილი და წონაში კლება. დიაგნოზის დასმის დროს 90%-ს აქვს მუცლის ტკივილი (ჩვეულებრივ, ტკივილი მუცლის ზედა ნახევარში ზურგში გადაცემით) და წონაში მნიშვნელოვანი კლება.

პანკრეასის სხეულის ან კუდის ადენოკარცინომამ შეიძლება დაახშოს ელენთის ვენა (ორგანო, სადაც წარმოიქმნება, ინახება და იშლება სისხლის უჯრედები), რაც იწვევს ელენთის გადიდებას (სპლენომეგალია). ობსტრუქციამ ასევე შეიძლება გამოიწვიოს ვენების გაფართოება და დაკლაკნა (ვარიკოზი) საყლაპავისა (საყლაპავის ვარიკოზი) და კუჭის გარშემო. ვარიკოზული ვენის გასკდომისას შესაძლებელია განვითარდეს ძლიერი სისხლდენა, განსაკუთრებით საყლაპავიდან.

დიაგნოზი

პანკრეასის სხეულის და კუდის სიმსივნეების ადრეული დიაგნოზი რთულია, რადგანაც სიმპტომები გვიან ვლინდება და ფიზიკური გასინჯვა და სისხლის ანალიზის პასუხები ხშირად ნორმალურია. პანკრეასის ადენოკარცინომაზე ეჭვის მიტანის შემთხვევაში, ყველაზე კარგი დიაგნოსტიკური ტესტი კომპიუტერული ტომოგრაფიაა (კტ / CT). სხვა ხშირად გამოყენებული ტესტებია: ულტრაბგერითი სკანირება, ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია და მაგნიტურ-რეზონანსული გამოკვლევა (მრტ/MRI).

დიაგნოზის დასადასტურებლად ექიმი პანკრეასის ქსოვილიდან იღებს ნიმუშს მიკროსკოპიული კვლევისთვის (ბიოფსია). ამისთვის მას კტ-ს ან ულტრაბგერითი სკანირების კონტროლით, კანის გავლით პანკრეასში შეჰყავს ნემსი. თუმცა, შესაძლებელია ნემსი სიმსივნურ ქსოვილს ასცდეს ან ამ პროცედურამ გამოიწვიოს სიმსივნური უჯრედების გავრცელება ლოკალური კერიდან ნემსის გაყოლებაზე. იგივე მიდგომა გამოიყენება ღვიძლიდან ბიოფსიისთვის ნიმუშის ასაღებად, როცა დასადგენია ღვიძლიდან პანკრეასში კიბოს გავრცელების შესაძლებლობა. თუ ამ ტესტების პასუხები ნორმალურია, მაგრამ ექიმი მაინც ადენოკარცინომას ვარაუდობს, პანკრეასი ქირურგიული ოპერაციის დროს უნდა დათვალიერდეს.

პროგნოზი და მკურნალობა

პანკრეასის ადენოკარცინომის პროგნოზი ძალიან ცუდია, რადგანაც დიაგნოზის დასმამდე ხშირად ის ორგანიზმის სხვა ადგილებშიც ვრცელდება. ამიტომ პანკრეასის ადენოკარცინომით დაავადებულთა 2%-ზე ნაკლები იცოცხლებს 5 წელს დიაგნოზის დასმიდან. განკურნების ერთადერთი იმედი ქირურგიული ჩარევაა, რომელიც უტარდება ადამიანების 10-20%-ს, როცა სავარაუდოა, რომ კიბო გავრცელებული არ არის. ამ დროს მხოლოდ პანკრეასი ან პანკრეასი და თორმეტგოჯა ნაწლავი ამოიკვეთება. ასეთი ქირურგიული ჩარევის შემდეგ პაციენტთა მხოლოდ 15-20% ცოცხლობს 5 წელს. პაციენტებს, როგორც წესი, დამატებით უტარდებათ ქიმიოთერაპია და სხივური თერაპია. თუმცა, როგორც ჩანს, სიცოცხლის ხანგრძლივობასა და ხარისხზე ის არსებით გავლენას ვერ ახდენს.

მსუბუქი ტკივილი შეიძლება ასპირინით ან აცეტამინოფენით მოიხსნას. ძალიან ხშირად საჭირო ხდება უფრო ძლიერი ტკივილგამაყუჩებლების, როგორიცაა დასალევი კოდეინი ან მორფინი, მიცემა. ძლიერი ტკივილის მქონე პირების 70-80%-ს შვება შეიძლება მოუტანოს ნერვებში ინექციამ, რაც ტკივილის შეგრძნების დასაბლოკად კეთდება. პანკრეასის მომნელებელი ფერმენტების დაქვეითებას მკურნალობენ ფერმენტული პრეპარატებით. დიაბეტის განვითარების შემთხვევაში შეიძლება საჭირო გახდეს ინსულინით მკურნალობა.

ნაღვლის დინების ობსტრუქციის დროებით მოხსნის მიზნით, სადინარის (რითაც ნაღველი ღვიძლიდან ნაღვლის ბუშტში ჩადის) ქვედა ნაწილში დგამენ მილს (სტენტს). თუმცა, უმეტეს შემთხვევაში, სტენტის ზემოთ და ქვემოთ სიმსივნე მაინც კეტავს სადინარს. მკურნალობის ალტერნატიული მეთოდი ქირურგიული გზით არხის შექმნას გულისხმობს. არხი გვერდს უვლის ობსტრუქციის უბანს. მაგალითად, წვრილი ნაწლავის ობსტრუქციის დროს კეთდება არხი, რომელიც აერთებს კუჭს წვრილი ნაწლავის იმ ნაწილთან, რომელიც ობსტრუქიის მიღმაა.

პანკრეასის ადენოკარცინომა უმეტეს შემთხვევებში ფატალურია, რის გამოც, პაციენტთან, ოჯახის წევრებთან და სხვა სამედიცინო პერსონალთან ერთად, ექიმი ხშირად მსჯელობს სიცოცხლის ტერმინალური პერიოდის მოვლის საკითხებზე.