ტრავმამ შესაძლოა დააზიანოს ზურგის ტვინი ან მისი ნერვების ფესვები, რომლებიც ხერხემლის მალებს შორის არსებული სივრცეებიდან გამოდის. ზოგჯერ ასევე ზიანდება ზურგის ტვინის ქვევით მოთავსებული ნერვების გროვა (რაშის კუდი). ტრავმამ შეიძლება გამოიწვიოს ამ ორგანოს:
იმის გამო, რომ ზურგის ტვინს გარშემო ხერხემალი აკრავს და იცავს, თავად ხერხემლის ან მისი შემაერთებელი ქსოვილის (მაგ.: მალთაშუა დისკები და იოგები – იხ. ილუსტრაცია გვ. 883) ტრავმამაც შეიძლება დააზიანოს ზურგის ტვინი. ამ სახის ტრავმებიდან აღსანიშნავია:
მალების დამაკავშირებელი ქსოვილები შესაძლოა ისე დაზიანდეს, რომ ეს ძვლები თავისუფლად მოძრაობდეს. ასეთ ტრავმას არასტაბილური ეწოდება. გამოძრავებისას მალა შეიძლება ზურგის ტვინს დააწვეს ან მოშალოს მისთვის სისხლის მიწოდება, დააზიანოს ნერვების ფესვები.
ზურგის ტვინის ტრავმების დიდი ნაწილი სატრანსპორტო ავარიების დროს ვითარდება. სხვა მიზეზებიდან აღსანიშნავია: ვარდნა, სპორტული ტრავმები, საწარმოო ტრავმები და ძალადობა (დანით ან ცეცხლსასროლი იარაღით).
ზურგის ტვინის დაზიანების ადგილიდან და მის ქვემოთ ნაწილებიდან გამოსული ნერვების ფუნქცია იშლება, რაც იწვევს კუნთების სისუსტეს, დამბლას ან მგრძნობელობის დაკარგვას.
ეს სიმპტომები შეიძლება დროებითი ან მუდმივი, ნაწილობრივი ან სრული იყოს დაზიანების სიმძიმის მიხედვით. ტრავმის შედეგად ზურგის ტვინის ჭრილობის ან მისი ნერვული ტრაქტების დაზიანება სამუდამოა, მაგრამ შერყევამ შესაძლოა დროებით გამოიწვიოს ფუნქციების მოშლა, დღეების, კვირების ან თვების მანძილზე. ზოგჯერ შეშუპება ვითარდება, რის გამოც უფრო მძიმე დაზიანების სიმპტომები ვლინდება, ვიდრე სინამდვილეშია. ისინი შეშუპების ჩაცხრომასთან ერთად მცირდება.
კუნთების ფუნქციონირების ნაწილობრივი მოშლა მათ სისუსტეს იწვევს, დამბლა კი მოძრაობის უნარის სრულ დაკარგვას ნიშნავს. ამ დროს კუნთები ხშირად დუნდება ანუ ტონუსს კარგავს. მაგრამ ზურგის ტვინის ტრავმის დროს დამბლას კვირების შემდეგ შესაძლოა კუნთების უნებლიე, გახანგრძლივებული სპაზმები დაერთოს თან (სპასტიკური დამბლა).
ხერხემლის დაზიანების შემთხვევაში, როგორც წესი, ტკივილი აღინიშნება კისერში ან ზურგში. ტრავმის ადგილი შეხებითაც მტკივნეულია. სისუსტის ან დამბლის შემთხვევაში მოძრაობა ძნელდება ან შეუძლებელია. შესაბამისად, მაღალია თრომბების, ნაწოლების, კუნთების სამუდამო დამოკლების (კონტრაქტურების), საშარდე გზების ინფექციისა და ფილტვების ანთების განვითარების რისკი.
ზურგის ტვინის დაზიანების დიაგნოსტიკისთვის საუკეთესო კვლევა მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიაა (მრტ). მეორე ვარიანტია კომპიუტერული ტომოგრაფია (კტ).
ხერხემლის (ძვლის) დაზიანებების დიაგნოზის დასმა ყველაზე ზუსტად კტ-ის მეშვეობით ხდება. თუმცა, ზოგჯერ თავიდან რენტგენოგრაფია კეთდება, რადგან იგი უფრო ხელმისაწვდომია, ვიდრე კტ.
გამოჯანმრთელება სავარაუდოა, თუ დამბლა ნაწილობრივია, მოძრაობა და მგრძნობელობა კი აღდგენას იწყებს ტრავმიდან პირველ კვირაში. ის ფუნქციები, რაც 6 თვის შემდეგაც კი დაკარგულია, სავარაუდოდ აღარც აღდგება.
ზურგის ტვინის სავარაუდო ტრავმის შემთხვევაში ადამიანის გამოძრავება არ შეიძლება სასწრაფოს ექიმების მოსვლამდე. უპირველესი მიზანია დავრწმუნდეთ, რომ პაციენტი სუნთქავს და თავიდან ავიცილოთ მეტი დაზიანება. შესაბამისად, სამედიცინო პერსონალი ძალიან ფრთხილად გადაიყვანს სავარაუდოდ ზურგის ტვინის ტრავმის მქონე ადამიანს. ხშირად მას მყარ დაფაზე აწვენენ და ამაგრებენ, რათა განძრევა ვერ შეძლოს. კისრის მოძრაობის თავიდან ასაცილებლად სპეციალური საყელო გამოიყენება. ხერხემლის მძიმე დაზიანების დროს მალები შესაძლოა ერთ ადგილას აღარ იყოს დამაგრებული ან მოტეხილი იყოს, რაც ხერხემლის არასტაბილურობას იწვევს. ადამიანის მცირედ გამოძრავებამაც კი შეიძლება ხერხემლის გადაადგილება და ზურგის ტვინზე ზეწოლა გამოიწვიოს. ეს სამუდამო დამბლის რისკს ზრდის.
ზურგის ტვინის გარშემო სისხლის დაგროვების ან ძვლის ნატეხების არსებობისას ოპერაციაა საჭირო მათ მოსაშორებლად. თუ ხერხემალი არასტაბილურია, ადამიანი გაუნძრევლად უნდა იწვეს, სანამ ძვლები და სხვა ქსოვილები არ შეხორცდება. ზოგჯერ ქირურგი მეტალის ჩხირებს აყენებს ხერხემალში, რათა მოძრაობა შეუძლებელი იყოს, რაც დამატებითი ზიანის მომტანი იქნებოდა. თუ ტრავმამ ფუნქციების მხოლოდ ნაწილობრივი მოშლა გამოიწვია, მალევე ჩატარებული ოპერაციით შეიძლება უფრო სრულად გამოჯანმრთელება, მოძრაობის უფრო ადრე დაწყება იყოს შესაძლებელი. თუმცა, საკამათოა, რა არის ოპერაციისთვის საუკეთესო დრო. ხერხემალზე ოპერაციას ნეიროქირურგები ან ორთოპედ-ქირურგები ატარებენ. ზოგჯერ მედიკამენტებიც ეფექტიანია:
ამჟამად შეისწავლება მკურნალობის ექსპერიმენტული მეთოდები, რომლებიც ასტიმულირებს ზურგის ტვინის ნერვების ზრდას. მაგალითად, სისხლის თეთრი უჯრედების ერთ-ერთი ტიპი, მაკროფაგი შესაძლოა პაციენტის სისხლიდან აიღონ და უკან – ტრავმირებულ ორგანიზმში შეიყვანონ. საცდელი მედიკამენტები ზურგის ტვინის გარშემო სივრცეში (ეპიდურულად) შეიყვანება ან დასალევად ინიშნება. კიდევ ერთი მეთოდია ღეროვანი უჯრედების გამოყენება, თუმცა ამას ბევრად მეტი კვლევა ესაჭიროება.
რეაბილიტაცია, ფიზიკური და ოკუპაციური თერაპიის ჩათვლით, შეიძლება დაეხმაროს ადამიანებს უფრო სწრაფად და სრულად გამოჯანმრთელებაში.